Σύνδρομα που ομοιάζουν κλασσικά αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα
Τα τελευταία χρόνια, η ανοσοθεραπεία με αναστολείς των σημείων ελέγχου (checkpoint inhibitors) αποτελεί σημαντικό μέρος της φαρμακευτικής φαρέτρας στην μάχη με τον καρκίνο και έχει αλλάξει την θεραπευτική αντιμετώπιση και την πορεία ορισμένων μορφών καρκίνου με πολύ κακή πρόγνωση. Η ανοσοθεραπεία δρα αξιοποιώντας και ενισχύοντας τη φυσιολογική ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος στην καταπολέμηση του καρκίνου.
Έχει δειχθεί ότι σε ορισμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και στην αλληλεπίδραση τους με τα καρκινικά κύτταρα υπάρχουν ειδικά μονοπάτια ενεργοποίησης και απενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στην ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να ελέγξει και να περιορίσει την ανάπτυξη του καρκίνου. Αυτά τα μονοπάτια αποκαλούνται σημεία ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος (immune checkpoints). Λειτουργούν ως «φρένα» του ανοσοποιητικού συστήματος και χρησιμοποιούνται υπό φυσιολογικές συνθήκες με σκοπό να περιορίσουν την ένταση και τη διάρκεια της ανοσολογικής απόκρισης εμποδίζοντας μια υπερβολικά έντονη αντίδραση που θα μπορούσε να αποβεί βλαπτική για τα φυσιολογικά κύτταρα. Φαίνεται όμως πως τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να πάρουν τον έλεγχο αυτών των σημείων ελέγχου και να τα χρησιμοποιήσουν προς όφελος τους για την καταστολή της ανοσολογικής απάντησης. Ειδικά μονοκλωνικά αντισώματα που δρούν ως αναστολείς των εν λόγω σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος (immune checkpoint inhibitors) επιτρέπουν στο ανοσολογικό σύστημα να επιτίθεται και να σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα.
Μέχρι σήμερα αρκετά μονοκλωνικά αντισώματα που δρούν ως αναστολείς των σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος έχουν εγκριθεί και χρησιμοποιούνται πλέον στη θεραπεία διαφόρων καρκίνων (μελάνωμα, καρκίνος πνεύμονα, νεφρού, προστάτη, ουροδόχου κύστεως, μαστού, στομάχου, παχέος εντέρου και λεμφώματος Hodgkin’s).
Αν και η ανοσοθεραπεία με αναστολείς των σημείων ελέγχου βελτίωσε σημαντικά την επιβίωση των ασθενών σε σύγκριση με τις ισχύουσες θεραπείες, αρκετοί από τους ασθενείς που λαμβάνουν την εν λόγω θεραπεία εμφανίζουν ανοσολογικού τύπου αντιδράσεις/ανεπιθύνητες ενέργειες, με κλινικές εκδηλώσεις που μοιάζουν με αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα.
Οι ασθενείς υπό αγωγή με ανοσοθεραπεία με αναστολείς των σημείων ελέγχου μπορεί να εμφανίσουν φλεγμονώδη αρθρίτιδα του τύπου της ρευματοειδούς ή της ψωριασικής αρθρίτιδας. Έχουν περιγραφεί επιπλέον ως ανεπιθύμητες ενέργειες και άλλα συμπτώματα τα οποία μπορεί να μοιάζουν με συμπτώματα άλλων ρευματικών νοσημάτων όπως σύνδρομο Sjӧgren, ρευματική πολυμυαλγία, φλεγμονώδης μυοσίτιδα, ηωσινοφιλική περιτονιίτιδα αλλά και νεφρίτιδα του λύκου.
Οι ρευματικές αυτοάνοσες ανεπιθύμητες εκδηλώσεις μπορούν να επηρεάσουν τους ασθενείς με διαφορετικούς τρόπους και τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν. Είναι σημαντικό για τους ασθενείς να γνωρίζουν αυτές τις πιθανές παρενέργειες, καθώς μπορεί να εμφανιστούν οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της θεραπείας και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν εβδομάδες ή μήνες μετά το τέλος της θεραπείας. Η έγκαιρη αναγνώριση και η έγκαιρη θεραπεία των αυτών των ρευματικών αυτοάνοσων εκδηλώσεων είναι σημαντική για την πρόληψη μακροχρόνιας βλάβης των αρθρώσεων, των μυών και όσων άλλων οργάνων μπορεί να πάσχουν.
Όταν οι ασθενείς που βρίσκονται υπό ανοσοθεραπεία με αναστολείς των σημείων ελέγχου εμφανίσουν οποιοδήποτε νέο ή επιδεινούμενο σύμπτωμα από τις αρθρώσεις ή τους μύες είναι σημαντικό να ενημερώσετε τον θεράποντα ογκολόγο τους το συντομότερο δυνατό. Οι ογκολόγοι και οι ρευματολόγοι πρέπει να συνεργάζονται στενά στην αντιμετώπιση των ασθενών αυτών.
Η θεραπεία αυτών των ρευματικών αυτοάνοσων ανεπιθύμητων ενεργειών μπορεί να περιλαμβάνει τη χρήση κορτικοστεροειδών ή άλλων ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων που βοηθούν στον έλεγχο της φλεγμονής και στην πρόληψη της βλάβης των αρθρώσεων και των μυών. Είναι σημαντικό, σε κάθε περίπτωση να υπάρχει στενή συνεργασία μεταξύ των δύο ειδικοτήτων για τη διαχείριση τυχόν παρενεργειών που μπορεί να εμφανιστούν κατά τη λήψη θεραπείας με αναστολείς σημείων ελέγχου.
© Copyright 2020 zampeli-rheumatology.gr
Ραντεβού με την Ιατρό Ευαγγελία Κ. Ζαμπέλη