Οστεοπόρωση

«πορώδες» οστό

Η οστεοπόρωση είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μείωση της οστικής πυκνότητας και ποιότητας, με αποτέλεσμα την ευθραυστότητα των οστών. Εμφανίζεται κυρίως άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ιδιαίτερα μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε άνδρες.

Ποιοι παράγοντες ευνοούν την εμφάνιση της οστεοπόρωσης;

Η ηλικία: η οστική πυκνότητα μειώνεται φυσιολογικά με την ηλικία, καθιστώντας τα ηλικιωμένα άτομα πιο επιρρεπή στην οστεοπόρωση.
Οι ορμονικές αλλαγές: στις γυναίκες, η μείωση των επιπέδων των οιστρογόνων κατά την εμμηνόπαυση, η αμηνόρροια (έλλειψη περιόδου) ή η θεραπευτική διακοπή της περιόδου επιταχύνουν την οστική απώλεια. Στους άνδρες, τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης μπορεί να συμβάλουν στην απώλεια οστικής μάζας.
Γενετικοί παράγοντες: το οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της σε άτομα της ίδιας οικογένειας.
Παράγοντες τρόπου ζωής: η έλλειψη άσκησης, η κακή διατροφή, η χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου και έλλειψη βιταμίνης D, το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και η παρατεταμένη ακινησία μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη οστεοπόρωσης.
Χρόνιες ενδοκρινολογικές παθήσεις όπως ο υπερθυρεοειδισμός, υπερπαραθυρεοειδισμός, σύνδρομο Cushing, σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1, και υπερπρολακτιναιμία ευνοούν την εμφάνιση οστεοπόρωσης.
Ορισμένα φάρμακα αν ληφθούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα όπως κάποια φάρμακα για την επιληψία, τα στεροειδή (κορτιζονούχα φάρμακα) και μεγάλες δόσεις θυροξίνης (ορμόνης του θυρεοειδούς) μπορούν επίσης να συμβάλουν στην απώλεια οστικής μάζας.
Η σωματική διάπλαση: τα μικρόσωμα άτομα με χαμηλό σωματικό βάρος διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο οστεοπόρωσης.

Ποια είναι πιθανά συμπτώματα της οστεοπόρωσης;

Η οστεοπόρωση αναφέρεται συχνά ως μια σιωπηλή ασθένεια επειδή εξελίσσεται χωρίς εμφανή συμπτώματα μέχρι να εμφανιστεί ένα κάταγμα. Ωστόσο, ορισμένα άτομα μπορεί να εμφανίσουν:

Πόνο στην πλάτη, που προκαλείται από κατάγματα ή κατάρρευση σπονδύλων.
Απώλεια ύψους με την πάροδο του χρόνου.
Σκυφτή στάση ή κύφωση.
Κατάγματα οστών που συμβαίνουν πιο εύκολα από το αναμενόμενο.

Ποια πρέπει να είναι η παρακολούθηση για την πρόληψη οστεοπορωτικού κατάγματος;

Μέτρηση οστικής πυκνότητας: αυτή η εξέταση μετρά την πυκνότητα των μετάλλων στα οστά και βοηθά στην εκτίμηση του κινδύνου κατάγματος. Η απορρόφηση ακτίνων Χ διπλής ενέργειας (DXA) είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη εξέταση οστικής πυκνότητας. Λόγω της προοδευτικής φύσης της νόσου, είναι απαραίτητη η ετήσια παρακολούθηση της οστικής πυκνότητας σε 2 βασικά σημεία, την σπονδυλική στήλη και το ισχίο. Αυτό οφείλεται στο ότι τα δύο αυτά σημεία περιέχουν διαφορετικό είδος οστού, που επηρεάζεται διαφορετικά από την εμμηνόπαυση και από κάποιες άλλες νόσους και παθήσεις του μεταβολισμού του ασβεστίου.
Εκτίμηση κινδύνου κατάγματος: εργαλεία όπως το FRAX (Fracture Risk Assessment Tool) μπορούν να εκτιμήσουν τη δεκαετή πιθανότητα ενός μείζονος οστεοπορωτικού κατάγματος και να καθοδηγήσουν τις θεραπευτικές αποφάσεις.

Πότε πρέπει να κάνει κανείς μέτρηση οστικής πυκνότητας;

Γυναίκες πάνω από 65 ετών.
Μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, κάτω των 65 ετών, με παράγοντες κινδύνου.
Γυναίκες κατά τη μεταβατική περίοδο της εμμηνόπαυσης, με κλινικούς παράγοντες κινδύνου για κάταγμα, όπως το χαμηλό σωματικό βάρος, προηγούμενο οστεοπορωτικό κάταγμα, φάρμακα με αρνητική επίδραση στα οστά ή και καπνίστριες.
Άνδρες πάνω από 70 ετών.
Άνδρες 50-69 ετών αλλά με παράγοντες κινδύνου.
Ενήλικοι με προηγούμενο οστεοπορωτικό κάταγμα (μετά τα 50 έτη).
Ενήλικοι με νόσο ή κατάσταση που αυξάνει τον κίνδυνο για χαμηλή οστική πυκνότητα (όπως ρευματοειδής αρθρίτιδα, αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, υπερθυρεοειδισμός, νεφρική νόσος κλπ).
Ενήλικοι που παίρνουν φάρμακα τα οποία προκαλούν οστική απώλεια (όπως κορτικοστεροειδή).
Κάθε άτομο που πρόκειται να πάρει αντιοστεοπορωτική αγωγή.
Κάθε άτομο υπό αγωγή, ώστε να γίνεται παρακολούθηση της θεραπείας.
Γυναίκες που διακόπτουν την ορμονική θεραπεία υποκατάστασης θα πρέπει να αξιολογούνται για μέτρηση οστικής πυκνότητας σύμφωνα με τις παραπάνω ενδείξεις.

Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης;

Τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής και στη διατροφή:

αποφύγετε το κάπνισμα.
προσπαθήστε να ασκείστε σε τακτική βάση. Ασκήσεις με βάρη, ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης και με αντιστάσεις έχουν αποδειχτεί ιδιαίτερα ωφέλιμες.
εξασφαλίστε την ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου: 2-3 μερίδες γαλακτοκομικών είναι απαραίτητες σε ημερήσια βάση.
ελέγξτε τα επίπεδα βιταμίνης D και αν έχετε έλλειψη ή ανεπάρκεια συμβουλευτείτε τον γιατρό σας, ο οποίος θα κρίνει αν χρειάζεστε λήψη συμπληρώματος.
ακολουθήστε διατροφή με μέτρια ποσότητα πρωτεΐνης, περίπου 1-1.5γρ ανά κιλό σωματικού βάρους. Το μεσογειακό πρότυπο διατροφής είναι η ενδεδειγμένη επιλογή.
μειώστε την κατανάλωση αλατιού στο φαγητό σας.
περιορίστε την πρόσληψη καφεΐνης στα 2-3 φλιτζάνια ημερησίως.
περιορίστε τα αναψυκτικά και το αλκοόλ. Καταναλώστε τα μόνο σε ειδικές περιστάσεις.

Φάρμακα: διάφορα φάρμακα μπορούν να επιβραδύνουν την οστική απώλεια, να αυξήσουν την οστική πυκνότητα και να μειώσουν τον κίνδυνο καταγμάτων. Αυτά περιλαμβάνουν τα διφωσφονικά, τους εκλεκτικούς ρυθμιστές των υποδοχέων οιστρογόνου (SERMs), τη δενοσουμάμπη και την τεριπαρατίδη.

Ορμονική θεραπεία (για γυναίκες): η θεραπεία με οιστρογόνα μπορεί να εξεταστεί για μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες για τη μείωση του κινδύνου καταγμάτων. Ωστόσο, οι κίνδυνοι της θεραπείας με οιστρογόνα – συμπεριλαμβανομένης της καρδιακής προσβολής, του εγκεφαλικού επεισοδίου, των θρόμβων αίματος και του καρκίνου του μαστού – υπερβαίνουν τα οφέλη στις περισσότερες ηλικιωμένες γυναίκες. Για το λόγο αυτό, η θεραπεία με οιστρογόνα δεν συνιστάται συνήθως μόνο για την πρόληψη των καταγμάτων. Στην πραγματικότητα, ακόμη και όταν τα οιστρογόνα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων, η χρήση τους πρέπει να είναι σε πολύ χαμηλή δόση, και για μικρό χρονικό διάστημα.